Ahmet Boyacıoğlu
Hitler, 1933 yılında yapılan son seçimlerde oyların lakin yüzde 42’sini alabilmiş lakin toplumsal demokratlar ve komünistlerin bir türlü birleşememeleri nedeniyle iktidarı ele geçirmişti. Daha sonra Almanya’da bir daha seçim yapılamadı, diktatörlük kurulmuştu. Ortadan geçen müddet içinde rejim zıtları ülkeyi terk etmiş, öldürülmüş ya da mahpusa atılmıştı. Geriye kalan Almanlar ise Hitler’in peşinden gitmişti. 1945’te savaş sona erdiğinde Almanya bir harabeye dönmüş ve toplama kamplarında birbiri üzerine yığılmış cesetler ortaya çıkmıştı. Amerikan askerlerinin sivil halkı zorla toplama kamplarına götürüp ceset yığınlarını gösterdiğini biliyor muydunuz?
1970’li yıllarda Almanya’da Nazi devri, İkinci Dünya Savaşı ve toplama kampları ile ilgili olarak en çok duyduğunuz savunma, “Biz emredileni yapmak zorunda kaldık” ya da “Bilmiyorduk, olanlardan haberimiz yoktu” idi.
Nazi toplama kampları (ölüm kampları demek daha hakikat olabilir), bilhassa de bu kampların en büyüğü olan Auschwitz hakkında kaç sinema izlediniz? “Schindler’in Listesi”, “Piyanist” ve “Saul’un Oğlu” üzere Oscar almış sinemaları çabucak anımsayabilirsiniz. Birkaç yıl evvel bir tanıdığım “Artık Auschwitz hakkında yeni bir sinema yapılamaz” demişti. Yanılmış. İngiliz direktör Jonathan Glazer’in ABD, Birleşik Krallık, Polonya ortak imali, Martin Amis’in 2014 yılında yayınlanan tıpkı isimli kitabından uyarlanan sineması “The Zone of Interest”, elbet bugüne kadar Nazi toplama kampları üzerine yapılan en özgün çalışma. Türkçeye “İlgi Alanı” olarak çevirebileceğimiz sinemanın ismi, kampın etrafındaki araziyi tanımlıyor.
Kampın kumandanı Rudolf Höss, eşi, beş çocuğu, kayınvalidesi ve hizmetçileriyle birlikte kampın çabucak yanındaki bir meskende yaşıyor. Sinema, ailenin günlük hayatına odaklanıyor. Konutun bahçesi itinayla dikilmiş çiçekler ve öteki bitkilerle adeta cennetten bir köşe… Konuttaki hizmetçiler de, bahçede çalışan bahçıvanlar da doğal olarak kamptaki esirler. Sinemanın ses kurgusu, manzaralardan daha etkileyici bir formda izleyiciye birkaç yüz metre uzaktaki vahşeti haber veriyor. Lakin duyulan silah sesleri, insanların çığlıkları, yanan fırınların çıkardığı gürültü, konutta yaşayanları hiç rahatsız etmiyor.
Uzaktan insanların yakıldığı fırınların bacalarından çıkan dumanları görüyoruz. İnsan küllerinin de bahçede gübre olarak kullanıldığına şahit oluyoruz.
Kamp kumandanı ve ailesi bu meskende yaşamaktan o kadar memnunlar ki komutanın Berlin’e tayininin çıkması bir krize neden oluyor. Tanıdıklar aranarak ailenin konutta yaşamaya devam etmesi sağlanıyor.
Duyarsızlık, cehalet, şiddet ve hoşgörüsüzlük insanlara içinde bulunduğumuz yüzyılın en büyük problemlerini yaşatacak. “İlgi Alanı”, duyarsızlığı büyük bir özgünlükle beyazperdeye taşıyan, bugüne dek toplama kampları üzerine çekilmiş sinemalardan çok farklı, üzerinde çok tartışılacak, heyetin muhakkak kayıtsız kalamayacağı, değerli bir üretim.
76’NCI CANNES SİNEMA ŞENLİĞİ’NDE RUSYA, UKRAYNA VE İRAN
Biraz da gündemden hiç düşmeyen üç ülke olan Rusya, Ukrayna ve İran ile ilgili bilgiler aktarayım. Geçen yıl olduğu üzere bu yıl da Rusya’nın stant açmasına müsaade verilmedi. Birçok sinemacının cephede savaştığı Ukrayna’dan da sinema yok şenlik programında lakin şenlikte Ukrayna’ya dayanak bu yıl da sürüyor. Lakin hiç olmazsa artık birtakım insanların yakalarında ‘Savaşı Durdurun’ yazısını okuyorsunuz. Ateşe körükle gitmek yerine savaşa karşı çıkmayı şimdiye kadar resmi olarak yalnızca Brezilya ve Çin başarabildi. Umarım savaş aykırısı ülkelerin sayısı artar.
İran’ın resmi sinema kurumu Farabi Vakfı da sinema pazarında yok. Onun yerine yurt dışında yaşayan İranlı sinemacıların kurduğu ‘Bağımsız Sinemacılar Derneği’nin bir standı var. Mahpustan yeni çıkan Altın Ayı ödüllü Muhammed Rasulof’un da ana heyette yer alması, yurt dışına çıkması yasaklandığı için mümkün olmamış. Ülkenin bundan ne karı var, anlaşılır üzere değil. 1960, 70 ve 80’li yıllarda bu metoda Türkiye’de de sıkça başvurulur, sinemaların yabancı şenliklerde gösterilmesi hükümetçe engellenir, sinemacılara pasaport verilmezdi. En akılda kalan örneklerden biri “Hudutların Kanunu”dur. ‘Yurt dışına sinema kaçırmak cürmünden yargılanan sinemacılar’ uygun bir doktora tezi olabilir…