Anı Ekin Özdemir (Sanatçı/Yazar)
Fotoğraflar: Nazlı Erdemirel
Defne Cemal’in birinci ferdî standı ‘Nemli Mavi’, OG Gallery’de seyirciyle buluşuyor. Cemal’in bu stanttaki yapıtları yarı saydam pigment katmanlarını vakitle üst üste harmanlayarak tuval ve boyanın dengeleyici diyaloğuna bırakıyor.
Üretimlerinin yanı sıra, 2021’den bu yana, ressam Zach Hodges ile birlikte kurduğu ve yabancı sanatkarlara Türkiye’de görünürlük sağlayan Kiralık Depo isimli sanat alanını da işleten Defne Cemal, bu birinci ferdî standına dair soruları yanıtladı.
“Güvercin mavisi Almanya’da binaları boyarken çok kullanılıyor.”
– Birinci şahsî standın ismi Nemli Mavi ile başlamak istedim, mavinin yanında kahverengi ve beyaz pigmentin varlığı hem toprağın hem de gökyüzünün nemine yaklaştığımız bir his sunuyor. Tıpkı vakitte daha duygusal olarak nemli, mavi olma üzere bir açıdan da düşündürdü beni fotoğraflarla karşılaşmak. Senin için nemli mavi nasıl bir hal ve his ile çıktı?
Öncelikle, dediğin gerçek, mavinin içindeki kahverengi her vakit rengi topraklaştırır ve natürel bir tesir yaratır, beyazı eklemek de tam aksine yapaylaştırır ve biraz daha opaklaştırıcı bir tesir yaratır.
Benim için mavi olma hallerinin örnek dünyaları üzere bütün fotoğraflarım, tıpkı maviyi tahminen de hiçbir vakit bulmak mümkün değil. Maviyi Almanya’da bir stant yaptığımda buldum, hatta ona ithaf ederek güvercin mavisi koydum bir işimin ismine.
Almanya’da binaları boyamak için çok kullanıyorlar güvercin mavisi denilen rengi. Grimsi bir mavi, güvercinin gövdesindeki bir tüyün renginden geliyor ismi. Benim de standımı yaptığım yerin zemini o maviye boyanmıştı, yerle ve yerle ilişkilendirmek istediğim işlerimin, “katlamalar”ın duvarda bıraktığı gölgelerini o maviye boyamıştım. Benim için en heyecan verici anlardan biriydi zira işimin öteki bir boyuta geçtiği ve istediğime yaklaştığımı belirleyen bir andı. O nemli maviyi baz alarak ilerleme hissini kaydettim ve sonrasında mavi serisine başladım.
Tek Çizgili , 2024, tuval üzerine pigment, 130×140 cm
– Her ne kadar sistemli, günlük bir pratik olsa da bir yaratımı tetikleyen de kimi müsabakalar oluyor. Senin için özünde bir resme başlamanı tetikleyen nedir?
En çok ilham aldığım anlar talih anları oluyor, onları yakalayabilmek için de her gün fotoğraf yapmaya devam etmek lazım. Bir yere varabildiğim, sonuç alabildiğim anlar çoğunluklukla tetiklendiğimde oluyor dediğin üzere. Bu tetiklenmeyi teşvik etmek için atölye içinde daima işlerimin yerlerini değiştirmek, işimi diğer bir açıda diğer bir duvarda görmek işe yarıyor. Pigmentle çalıştığımdan beri resmi çoğunlukla yerde yapıyorum, akmasın ve tuvale olabildiğince sinsin boya diye. Tabandaki tuvale bazen diğer türlü bir ışık yanısyor ve farklı bir form yaratıyor fotoğraf yüzeyinde,
o anı fotoğrafla kaydedip sonraki fotoğrafımda emsal bir usul uygulamaya çalışabiliyorum. Dış faktörlerin yönlendirdiği anlar bahsettiğim talih anları, her şeyin bir anda birleştiği ve bütünleştiğini hissedip fotoğrafın gidişatını kavradığım an. Güzel bir fotoğraf olacağını o denli anlıyorum.
Fold – 6 (mat sıcak), 2024, alüminyum üzerine kağıt sıvama üzerine yağlı boya, 30x50cm
“Resmin etrafında geçirdiğim vakit, etkin olarak elimi kullandığım vakitten daha değerli oluyor.”
-Bunları takiben çabucak merak ettiğim ise yapıtlarında değişen hisler, yoğunluklar, darbeler, dokular da belirli bir duygusal durum, mevsim yahut fikir ile ilişkileniyor mu?
Reseptif olmaya çalışmanın düzeylerinden kaynaklanıyor olabilir resmimdeki yoğunluk ve hafiflikler. Ne kadar sabırlı, vaktimi alarak çalışırsam güya yaratmaya çalıştığım istikrar zati fotoğrafın özüne işliyor. Süratli hareket ettiğimde ise katmanlar kalınlaşıyor ve fazlalaşıyor, böylelikle yoğunlukla dengeyi bulmaya çalışıyorum hafifliktense. İnce nüanslarara odaklanabilmek için fotoğrafın etrafında geçirdiğim vakit, faal olarak elimi kullandığım vakitten daha değerli oluyor. İşimin yüzde doksanı bakmak ve yüzde onu elimi kullanmak.
“Benim için yirminci yüzyılın soyut yıldızları Agnes Martin ve Mark Rothko.”
– Bu türlü lisanın ötesine geçen bir pratikte buraya gelirken etkilendiğin sanatkarları da merak ediyorum.
Benim için yirminci yüzyılın soyut yıldızları Agnes Martin ve Mark Rothko her açıdan takip ettiğim ve her vakit etkileneceğim sanatkarlar. İşleri fikir ve zamansızlıkla dolu, ve bunları insan elini olabildiğince göstererek yapıyorlar. Sessizliğe ve ışığa odaklanmak lakin tıpkı vakitte bu kadar ferdi insan psikolojisini yansıtan eserler çıkartabilmek çok özel bir şey.
Mark Rothko, “Entrance to Subway” (Metroya Giriş); 1938
Onun dışında günümüzde etkin olarak çalışan sanatkarlardan Olga Balema; üç boyutlu çalışıyor olsaydım bu türlü işler yapardım herhalde, yoklukla varlık ortası işleri var.
Bir de ve yeniden algı ve fotoğraf ortasındaki ilgiyi inceleyen Nathalie Provosty var. Fotoğrafta lisanın ötesine geçmek dediğin bir hissi yahut duyguyu, kompozisyondaki insanı, nesneyi, peysajı çıkartınca ne kalıyor, onunla ilgilenmek demek güya. Bütün bu sanatkarlar da bir açıdan onu yapıyor.
– Etkilendiğin sanatkarlardan bahsetmişken resme nasıl başladın yahut fotoğrafla nasıl tanıştın, hatırladığın net bir anı var mı? Tahminen biraz eğitiminden, fotoğrafta geçtiğin süreçlerden de konuşabiliriz.
Resime olan yeteneğimi, çizimle çok küçük yaştan beri ilgilenen yakın arkadaşlarım farketti ve beni daima motive ettiler. Lisede atölyeye başladım ve üniversite müracaatları için portfolya hazırladım. Daima teknik olarak güzeldim ve isteneni çok yeterli yapardım, ama ne istediğimi bilmem çok uzun yıllar aldı. Çok istikametli olmamdan kaynakladı diye düşünüyorum, hala öyleyim lakin yaptığım her şeyin fotoğraftan çıktığını anladığımda resime yönelme kararı verdim. Sonra ne olur bilmiyorum.
TIKLAYIN | Defne Cemal: Tuvalin fırça darbelerimle olan diyaloğunu kaydediyorum
|
‘Nemli Mavi’ye dair: Nemli Mavi isimli şahsî standı için Defne Cemal, fotoğrafın temellerini oluşturan ışık, renk, biçim ve yüzey üzere öğeleri ele alır. Fotoğraflarına bir eğri yahut bölme üzere temel bir yapı ile başlayan Defne, yarı saydam pigment katmanlarını vakitle, üst üste harmanlayarak tuval ve boyanın dengeleyici diyaloğuna bırakır. Ekseriyetle tek bir ton kullanımıyla fotoğraf yüzeyindeki görsel titreşimi ağırlaştırır ve altında daima bir hareketin devam etmesini sağlar. Sanatkarın atölye penceresinden içeri sızan objeler ve gölgeler kompozisyonel tekliflerde bulunurken, kullandığı rengin derinlik ve gerçeklik kazanmasına yol açar. Tuvallere eşlik eden ortadan bükülmüş alüminyum paneller, fotoğraf yüzeyine hafif heykelsi bir boyut kazandırırken, tuvallere kıyasla ışık ile direkt bağlantı içindedir. Tuvaller, boyanın emilimi ve tartı dağılımıyla ışığı içeriden dışarıya yönlendirirken, katlamalar yapısal özellikleri münasebetiyle ışığı böler, ve yarattığı yansıma ve gölge kontrastıyla yüzeye farklı bir bakış açısı kazandırır. Burada Defne’nin fırça darbeleri anlıktır; tuvallerde büyük alanlar ve katmanlar tarafından ekseriyetle gizlenen eline dair daha derin bir içgörü sağlar. İnsan gözü, fotoğrafın ilizyonuna ve pigmentin maddi tabiatına ahenk sağladıkça, imgeler farklı bağlamlar altında çeşitlenir ve şartlar değiştikçe algıdaki çeşitliliği keşfettiğimiz bir alan yaratır. Rengin ısısı fizikî faktörlerden etkilenirken, renk yoğunluğu yoruma nazaran değişir ve bunların etkileşimi farklı duyusal reaksiyonlar yaratır. Bir bütün olarak bakıldığında, eserler ince, tabiatında bulunan bir güç yayar; insan gözünün rengi nasıl algıladığını ve yaratabileceği ruhsal alanı keşfederler: lisan öncesi bir his ve doku halidir. |
|
Defne Cemal kimdir? 1997 yılında İstanbul’da doğan Defne Cemal, New York Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü’nden 2015 yılında mezun olduktan sonra bir yıl New York’ta çalıştı. 2020 yılında İstanbul’a geri dönmesiyle birlikte sanatsal pratiğine devam ediyor. |